Hart voor dobermann,
hoe verder.

door: Nadjia Timmermans-Kadenko,, redactie: cardioloog Mark Dierven

Door de jaren heen heb ik me altijd bezig gehouden met de Gezondheid van de Dobermann. Nauwe contacten met de cardiologen resulteerden in voor de dobermann liefhebbers en fokkers georganiseerde lezingen. Daarom breng ik het graag nogmaals onder uw aandacht. Degenen die interesse hebben om er dieper op in te gaan kunnen de presentatie "Hart voor dobermann " downloaden en doornemen. In de tekst leest u ook opmerkingen van de benoemde cardiologen.

Daarnaast wil ik uitleggen wat voor ons belangrijk is om te komen tot de juiste beleidsoverwegingen in de fokkerij.

DCM =
Dilaterende CardioMyoPathie.
Dit is een omschrijvende naam voor een verkregen hartspierziekte die gekenmerkt wordt door een verminderde spierkracht van de hartspiercellen, gevolgd door een verwijding (dilatatie) van het hart. Bij de Dobermann is ook een variant van DCM waarbij het hart er nog normaal uitziet, maar waarbij alleen hartritmestoornissen optreden. DCM ontwikkelt zich bij de dobermann meestal op oudere leeftijd
Oorzaken

• erfelijke factoren - hiervoor zijn meerdere genen en meerdere mutaties verantwoordelijk. Welke genen is tot op heden niet opgehelderd. De erfelijke factoren zijn bij de Dobermann waarschijnlijk veel belangrijker dan niet-erfelijke factoren
• niet erfelijke factoren - omgevingsfactoren

In het kort een Dobermann met DCM:
Ze worden met een gezond hart geboren, echter met genetische aanleg om op latere leeftijd een ernstige ongeneeslijke hartziekte te krijgen.(card.M.Dierven)

Diagnosticeringsmogelijkheden.

• Echo en de Holter test (24 uur opnamen) - op dit moment de meest betrouwbare combinatie van testen, nadelen hoge kosten, beperkte beschikbaarheid en vooral de echo-interpretatie kan nogal subjectief zijn. (red.M.Dierven)
  • Met ECHO word gekeken naar de afmetingen van de hart en of die niet vergroot is.
  • Dopler laat zien dat kleppen goed werken en er een goede bloed doorstromming is.
  • 24uur Holter is een 24uur lange ECG die laat zien of hart geen extra slagen en/of ritme stoornissen heeft.
• DNA test van Kathryn M. Meurs DCM1 DCM2 (PDK4)- dit toont twee genetische mutatie aan, die verantwoordelijk voor het ontwikkelen van DCM. Deze mutatie komt minder vaak voor in de Europese dobermannpopulatie.
• cardiaal Troponin I
• Recente ontwikkeling is een bloedonderzoek (de zg. Cardiopet NTpro-BNP). In het bloed worden biomarkers gemeten. Biomarker - is een meetbaar stofje dat weergeeft of iets stuk is of juist goed / beter werkt.

De ideale test zou natuurlijk een genetische test zijn. Echter, een goede genetische test is op dit moment nog niet beschikbaar. We kunnen dus pas dieren opsporen wanneer er al afwijkingen zijn. Omdat DCM verkregen is, is levenslang vervolgen dus eigenlijk noodzakelijk om te weten of de hond vrij blijft van deze ziekte of niet. (Card.M.Dierven)

ECHO , 24 u Holter is een goede standard die word geadviseerd door European Society Veterinary Cardiology voor het screenen van DCM bij de dobermann. Met ECHO word gekeken naar de afmetingen van de hart en of die niet vergroot is, de hartspierdiktes worden opgemeten, de samentrekken van het hart) worden vastgesteld en kan worden en. Dopler laat zien dat kleppen goed werken en er een goede bloed doorstroming is. gezien of er lekkage is vanuit de hartklep 24uur Holter is een 24uur lange ECG die laat zien of hart geen extra slagen en/of ritme stoornissen heeft. ECHO , 24 u Holter is een goede standaard die word geadviseerd door Europeaan Society Veterinary Cardiology voor het screenen van DCM bij de dobermann. Het is zeer belangrijk dat screening word gedaan door de cardioloog om DCM zo vroeg mogelijk te kunnen vaststellen en daarmee verspreiding van deze hartaandoening zo goed mogelijk te voorkomen. Deze klinische testen blijven een momentopname en hebben korte termijn voorspelling waarde. Dus test moet niet ouder dan een jaar zijn. Cardiopet NT PRO-BNP is een test die zijn oorsprong heeft in de menselijke cardiologie. Het gaat om het meten van het stofje(biomarker) genaamd BNP. Deze BNP wordt door de hartspier geproduceerd tijdens "rek-stress" (rek, volume- of drukbelasting en hypoxie of wel zuurstoftekort in de weefsels). Een gedeelte van deze BNP (NT pro-BNP) blijft langer in het bloed en daardoor meetbaar.

Wat zien we als er sprake is van DCM? De hartspier die door één of een andere oorzaak niet optimaal zijn werk kan verrichten produceert meer BNP, een dergelijke hartspier komt vroeg of laat in de probleem. De NT-proBNP- concentratie stijgt naarmate de hartaandoening verergert. Retrospectieve onderzoeken laten zien dat aan de hand van de NT-proBNP- concentratie voorspeld kan worden hoe waarschijnlijk het is dat een hond hartfalen zal ontwikkelen.

Bijvoorbeeld bij honden met een ruis en geen cardiale gerelateerde klinische symptomen (dwz. gezond lijkende) zijn de NT pro-BNP waarden:

• <800 pmol / l : De hond heeft de komende 12 maanden een laag risico op het ontwikkelen van hartfalen.
• 800-1500 pmol / L : De hond heeft een verhoogd risico op het ontwikkelen van hartfalen en hartvergroting is aanwezig, overweeg verder cardiale onderzoeken, b.v. thoraxfoto of cardiale echografie. Meting van NT pro-BNP over 6 maanden wordt aanbevolen. Een duidelijke toename NT-proBNP concentratie in een periode van 6 maanden is indicatie voor een snelle progressieve ziekte.
• > 1500 pmol / L : betekent dat het een hond de komende 12 maanden een hoog risico heeft op het ontwikkelen van hartfalen. Verder cardiale onderzoeken, ECG, Holter worden sterk aangeraden.

Voor de honden-rassen met hoger risico, die verdacht zijn van hart-en vaatziekten zoals de Dobermann, zijn deze waarden verlaagd. Voor deze groep een verhoogd risico op occulte verwijde cardiomyopathy begint bij het resultaat >500 pmol/L. cardiaal Troponin I net als bovenstaande het is een bloed test. Het gaat om het meten van het stofje (een eiwit) wat vrij komt uit de beschadigde hart spier sel. Omdat bij de bloedonderzoeken kunnen hoog waardes veroorzaakt worden door de andere oorzaken zo als infektie, is dit onderzoek niet als zodanig geschikt voor DCM-screening. Wel uit mijn eigen ervaring blijkt dat zeer lage waardes voorspellen geen DCM in opkomst., dus naast een hartecho-onderzoek dat is zeer waardevolle informatie.



Testen of niet? het moet geen vraag zijn. Belangrijkste reden om te screenen is : wanneer een ziekte ernstige gevolgen heeft voor hond en eigenaar EN wanneer een ziekte veel voorkomt in een populatie. DCM is dus een belangrijke ziekte om te screenen. (red. M.Dierven)

Screenen is zeker zinvol bij honden bij welke al gezondheidsproblemen worden verondersteld. Daarnaast zou je je kunnen voorstellen dat er ook "gezond zijnde" honden getest moeten worden. Niet om de hond te diagnosticeren, maar om te kijken wat de prognose is voor de komende jaren. Ideaal is dan dat alle dieren vanaf de leeftijd van 2 jaar, jaarlijks en levenslang gescreend worden door de cardioloog : echo, holter, Biomarkers en DNA. Nu gebeurt dit nu nog niet.
Met Cardiopet NT pro-BNP hebben we een voorsprong in de vroegtijdige prognose van de kwetsbaarheden die een dobermann vertoont met betrekking tot DCM. De test is betaalbaar en de uitslag zeker.
Cardiopet test is niet ideaal, maar is relatief goedkoop, eenvoudig verkrijgbaar en herhaalbaar (er komt een getal uit, geen mening). Cardiopet zegt dat de kans op aanwezigheid van DCM groot of klein is. Wanneer groot > 500, is alsnog verder onderzoek door een cardioloog te adviseren. (red.M.Dierven)

Kosten. De kosten zijn tot nu toe de grootste rem op de gehele DCM verhaal. De kosten voor het preventieve screenen van ECG en de Holter-test liggen momenteel rond de 500 euro. Cardiopet NT pro-BNP inclusief bloedafname kost ongeveer 75 euro.

Wat kunnen wij doen Verantwoord beleid is nodig om de populatie gezond te houden, DCM-afwijking te traceren en te beperken. De kwaliteit van de ouderdieren met betrekking tot hun gezondheid speelt in deze kwestie een grote rol. De Cardiopet NT pro-BNP test is nog niet de oplossing voor alle problemen maar het is zeker een heel bruikbaar meetinstrument. Dus niet testen om te diagnosticeren, maar vroegtijdig opsporen van de afwijking om verdere verspreiding in de dobermannpopulatie te beperken. Testen als doel om de populatie te verdelen in een groep met een kleine kans op het hebben of krijgen van DCM en een groep met een grotere kans op DCM, voorkeursrichtlijnen opstellen. Minimaal de fokdieren, maar liefst ook niet fokdieren, moeten gescreend worden. Door vroegtijdig opsporen van DCM kan dier op tijd uitgesloten worden uit de fokkerij, ook met vroegtijdige medicaties kan de kwaliteit van leven verbeteren. Hond kan er van niet van genezen wel minder last hebben.

---

Sinds kort is Prof. Niek Beijering werkzaam in Vucht bij de Veterinaire Specialisten kliniek en Rijswijk - Verwijscentrum. Onlangs ben ik daar langs geweest om dobermann zaken te bespreken. Het betrof DCM problematiek gerelateerde zaken; vererving, fokbegeleiding, het terugdringen van DCM, screening en de kosten van de screenen. Een goed bericht is dat we voortaan onze honden ter DCM screening bij Prof.N. Beijerink kunnen onderbrengen voor een scherpe prijs. Cardiologische screening aangevuld met 24 uur holteronderzoek: € 249.24 inclusief BTW. Holter voor meerdere honden tegelijk (max 6) is mogelijk. Het huidige protocol dat in 2014 op mijn verzoek in samenwerking met cardioloog Mark Dirven was ontwikkeld is, is ter sprake gekomen. Deze is gebaseerd op het protocol van de “European Society of Veterinary Cardiology”. Screenen zonder gebruik van dit protocol is niet wetenschappelijk onderbouwd, en naar zijn inzicht dus niet goed. Naast Prof. N. Beijerink kent Nederland 3 cardiologen: Prof. Viktor Szatmári (de Universiteit Utrecht), Marjolein Den Toom (Universiteit Utrecht) en Mark Dirven (Verwijs centrum Dordrecht). Deze laatste is verhuisd naar Zweden). http://www.hartvoordepraktijk.nl/?page_id=11

---

Op 29 november 2018 ben ik met mijn honden voor de opleiding op bezoek naar Dordrecht geweest. In 2014, had ik al een goed contact gelegd met cardioloog Mark Dirven werkzaam in Verwijs centrum Dordrecht. Hij verzorgde een lezing over DCM voor de DVIN leden en deed de screening. Toen werd een screening protocol ontwikkeld en speciale prijs afspraken gemaakt voor DVIN leden voor deze screening. Mark Dirven verhuist naar Zweden en om de screening te kunnen behouden werden er twee artsen (Hanneke en Melany) voor het screenen van de Dobermann opgeleid en getoetst door Mark en met een goed resultaat. Het screenen van de Dobermanns in Verwijscentrum Dordrecht wordt voorgezet - ECHO en 24uur Holter voor 268 euro. Wel door niet cardiologen. www.verwijscentrum.nl